In mijn vorige blog-artikel heb ik enkele uitgangspunten geschetst bij de informatieplicht van gebruikers van algemene voorwaarden. Zij moeten hun wederpartij een redelijke mogelijkheid bieden om van de algemene voorwaarden kennis te nemen. Deze informatieplicht is wettelijk vastgelegd in artikel 6:233, onder b, Burgerlijk Wetboek (BW).

Nu is de vraag: hoe informeer ik mijn wederpartij? Wanneer heb ik een redelijke mogelijkheid geboden? Het antwoord ligt in artikel 6:234 BW.

Artikel 6:234 bestaat uit drie leden. In het eerste lid is de hoofdregel vastgelegd. Die hoofdregel gaat over terhandstelling. Het tweede lid biedt een regeling voor overeenkomsten die op elektronische wijze worden gesloten. Het derde lid geeft antwoord op de vraag of de regeling van het tweede lid ook kan worden gevolgd als de overeenkomst niet op elektronische wijze tot stand komt.

In het voorliggende blog-artikel beperk ik mij tot de hoofdregel van het eerste lid. De twee andere leden zal ik bespreken in volgende blog-artikelen.

 

Artikel 6:234, eerste lid, eerste volzin

Het eerste lid van artikel 6:234 bestaat uit drie lange volzinnen. De eerste volzin luidt als volgt:

“De gebruiker heeft aan de wederpartij de in artikel 233, onder b, bedoelde mogelijkheid geboden, indien hij de algemene voorwaarden voor of bij het sluiten van de overeenkomst aan de wederpartij ter hand heeft gesteld, de voorwaarden overeenkomstig de in artikel 230c voorziene wijze heeft verstrekt of, indien dit redelijkerwijs niet mogelijk is, voor de totstandkoming van de overeenkomst aan de wederpartij heeft bekend gemaakt dat de voorwaarden bij hem ter inzage liggen of bij een door hem opgegeven Kamer van Koophandel of een griffie van een gerecht zijn gedeponeerd, alsmede dat zij op verzoek zullen worden toegezonden.”

 

Goed, maar wat staat hier nu in vredesnaam?

Koppeling met artikel 6:233, onder b

Allereerst wordt een koppeling gelegd met artikel 6:233, onder b. Dat gaat, zoals intussen bekend, over de informatieplicht. Door deze koppeling te leggen, wordt aangegeven wanneer aan die informatieplicht is voldaan.

Hoofdregel: terhandstelling

Als gebruiker van algemene voorwaarden heb je aan je informatieplicht voldaan als je de algemene voorwaarden aan je wederpartij ter hand hebt gesteld.

Terhandstelling betekent dat de algemene voorwaarden van hand tot hand moeten gaan. Je zult je algemene voorwaarden in fysieke vorm aan je wederpartij moeten uitreiken. Dat veronderstelt dat jij als gebruiker en jouw wederpartij in elkaars nabijheid aanwezig zijn. Terhandstelling is de hoofdregel.

Verstrekking algemene voorwaarden volgens artikel 6:230c

De eerste volzin staat toe dat je de algemene voorwaarden verstrekt op de wijze van artikel 6:230c. Dat artikel laat ik nu even rusten, anders valt het systeem helemaal niet meer te overzien. Het is nu al ingewikkeld genoeg. In een volgend blog-artikel kom ik op artikel 6:230c terug.

Wanneer ter hand stellen?

De eerste volzin geeft aan wanneer je de algemene voorwaarden ter hand moet stellen. Dat doe je vòòr of uiterlijk bij het sluiten van de overeenkomst. In mijn blog-artikel over de uitgangspunten ben ik daar ook al op ingegaan.

‘Indien dit redelijkerwijs niet mogelijk is’

Maar wat als terhandstelling redelijkerwijs niet mogelijk is? De eerste volzin geeft voor dat geval een alternatief. Dat alternatief kent een waar systeem van acties die je als gebruiker moet nemen. Voordat ik deze acties bespreek, moet eerst de vraag worden beantwoord wanneer terhandstelling redelijkerwijs niet mogelijk is.

Wanneer is terhandstelling redelijkerwijs niet mogelijk?

In bepaalde gevallen is terhandstelling redelijkerwijs niet mogelijk. Denk aan overeenkomsten die via een automaat worden gesloten of aan overeenkomsten die telefonisch worden aangegaan. In deze gevallen zijn contractpartijen niet fysiek in elkaars nabijheid aanwezig. Een ander voorbeeld betreft massaal gesloten overeenkomsten, zoals vervoersovereenkomsten tussen enerzijds passagiers van trams en bussen en anderzijds vervoersbedrijven. Een derde voorbeeld betreft het geval waarin de algemene voorwaarden zeer omvangrijk zijn.

Welke acties moet de gebruiker dan nemen? De drietrapsraket

Als terhandstelling redelijkerwijs niet mogelijk is, biedt de wet aan de gebruiker een alternatief. Dat alternatief geldt als een redelijke mogelijkheid om van de algemene voorwaarden kennis te nemen. Zoals gezegd, kent het alternatief een waar systeem van acties. Eigenlijk is het een soort drietrapsraket.

In de eerste trap moet je aan je wederpartij bekendmaken dat de voorwaarden bij jou ter inzage liggen. Liggen de voorwaarden niet bij jou ter inzage, maar heb je ze gedeponeerd bij de Kamer van Koophandel of bij de griffie van een gerecht, dan zul je dat aan je wederpartij bekend moeten maken.

In de tweede trap moet je aan jouw wederpartij bekendmaken dat je de algemene voorwaarden zult toezenden, als de wederpartij daar om verzoekt.

In de derde trap moet je de algemene voorwaarden ook daadwerkelijk toezenden.

Geen keuzemogelijkheid

De drietrapsraket komt alleen aan de orde op het moment dat terhandstelling redelijkerwijs niet mogelijk is. Zojuist heb ik daar een aantal voorbeelden van gegeven. Als gebruiker zul jij je dus serieus moeten afvragen of jouw situatie wel in de lijn van de voorbeelden ligt. Als dat niet het geval is, dan kom je aan de drietrapsraket niet toe en blijft de hoofdregel van de terhandstelling volledig overeind.

Denk dus niet: “O, maar dan volg ik toch lekker de drietrapsraket in plaats van dat ik ter hand stel. De wet biedt immers deze mogelijkheid en dan maak ik er gebruik van ook.” Die vlieger gaat niet op. Je hebt geen keuze tussen terhandstelling en de drietrapsraket. Je moet ter hand stellen. Alleen als dat redelijkerwijs niet mogelijk is, mag je de drietrapsraket volgen.

 

Artikel 6:234, eerste lid, tweede volzin

De tweede volzin luidt als volgt:

“Indien de voorwaarden niet voor of bij het sluiten van de overeenkomst aan de wederpartij ter hand zijn gesteld, zijn de bedingen tevens vernietigbaar indien de gebruiker de voorwaarden niet op verzoek van de wederpartij onverwijld op zijn kosten aan haar toezendt.”

 

Onverwijlde toezending

Weer zo’n tekst die om uitleg vraagt. Zojuist hebben we gezien dat je als gebruiker je algemene voorwaarden ook daadwerkelijk moet toezenden als de wederpartij daar om verzoekt. Het was het derde onderdeel van de drietrapsraket. De toezending moet onverwijld gebeuren, dat wil zeggen: zonder enige vertraging. De kosten zijn voor jouw rekening.

Sanctie: vernietigbaarheid

Zendt je de algemene voorwaarden niet naar je wederpartij, dan zijn de algemene voorwaarden vernietigbaar. De algemene voorwaarden zijn ook vernietigbaar als je de algemene voorwaarden weliswaar toezendt, maar niet onverwijld. Ten slotte zijn de algemene voorwaarden vernietigbaar als je voor het toezenden kosten in rekening brengt.

Vernietigbaarheid betekent dat je als gebruiker geen beroep meer kunt doen op de algemene voorwaarden. Ik verwijs naar mijn eerdere blog-artikel over de uitgangspunten.

 

Artikel 6:234, eerste lid, derde volzin

De derde (tevens laatste) volzin luidt als volgt:

“Het omtrent de verplichting tot toezending bepaalde is niet van toepassing, voor zover deze toezending redelijkerwijs niet van de gebruiker kan worden gevergd.”

 

Het kan zijn dat toezending van de algemene voorwaarden zeer bezwaarlijk is. Denk bijvoorbeeld aan het geval dat het om complete boekwerken gaat. In dat geval hoef je deze boekwerken niet toe te zenden. Toezending kan immers van de gebruiker redelijkerwijs niet worden gevergd.

Maar er staan nog twee woordjes: ‘voor zover’. Daarmee wordt aangegeven dat van jou mogelijk wel kan worden gevergd dat je een uittreksel of een samenvatting van de algemene voorwaarden toezendt.

Bedacht moet worden dat deze derde volzin slechts bij uitzondering aan de orde zal zijn.

 

Bewijslast

De bewijslast ligt bij de gebruiker. Jij zult moeten bewijzen dat je jouw wederpartij een redelijke mogelijkheid hebt geboden om van de algemene voorwaarden kennis te nemen.

Wat betekent deze bewijslast concreet?

In het licht van het eerste lid van artikel 6:234 betekent dit concreet dat jij moet bewijzen dat:

  • je de algemene voorwaarden ter hand hebt gesteld
  • terhandstelling redelijkerwijs niet mogelijk is
  • je de wederpartij bekend hebt gemaakt dat de algemene voorwaarden bij jou ter inzage liggen, of anders zijn gedeponeerd bij de Kamer van Koophandel of bij de griffie van een gerecht
  • je de wederpartij bekend hebt gemaakt dat de algemene voorwaarden op verzoek zullen worden toegezonden
  • de wederpartij te kennen heeft gegeven geen behoefte te hebben aan toezending
  • je de algemene voorwaarden daadwerkelijk onverwijld hebt toegezonden

Dit is uitermate belangrijk. Een willekeurig voorbeeld. Stel, terhandstelling blijkt redelijkerwijs niet mogelijk. Dan mag jij de drietrapsraket volgen. Nu heeft de wederpartij te kennen gegeven aan toezending geen behoefte te hebben. In een procedure stelt de wederpartij dat hij wel degelijk heeft aangegeven behoefte te hebben aan toezending. Jij hebt echter niets vastgelegd en komt in bewijsnood. Het gevolg is dat je algemene voorwaarden worden vernietigd.

Ander voorbeeld. Stel, je hebt je algemene voorwaarden keurig ter hand gesteld. Maar je hebt dit niet vastgelegd. Je hebt bijvoorbeeld niet in een e-mail bevestigd dat jij toen op die datum je algemene voorwaarden ter hand hebt gesteld. In een procedure stelt de wederpartij nooit iets van jouw algemene voorwaarden te hebben gezien. Omdat je niets hebt vastgelegd, kom je in bewijsnood. Met als gevolg dat de algemene voorwaarden worden vernietigd.

Deze voorbeelden tonen aan hoe belangrijk het is dat jij als gebruiker alles vastlegt. Dat kun je doen door de hiervoor genoemde punten schriftelijk te bevestigen, bijvoorbeeld per e-mail.

Mijn advies: leg vast en communiceer

Mijn advies is daarom: leg de acties die je hebt genomen, vast en communiceer dit schriftelijk met de wederpartij. Dat geldt ook voor de reactie van de wederpartij op de bekendmaking dat de algemene voorwaarden op verzoek zullen worden toegezonden.

 

Conclusie

Als gebruiker moet je de wederpartij een redelijke mogelijkheid bieden om van je algemene voorwaarden kennis te nemen. Dat moet je doen door de algemene voorwaarden ter hand te stellen. Als terhandstelling redelijkerwijs niet mogelijk is, dan biedt de wet een alternatief in de vorm van een drietrapsraket. Het niet of niet op juiste wijze volgen van de drietrapsraket maakt de algemene voorwaarden vernietigbaar.

In dit artikel heb ik gewezen op het belang van vastlegging van genomen acties en het communiceren daarvan met de wederpartij.